Öğretmenler, Danışmanlar ve Koçlar Tarafından Sunulan İnformel Mentörlük Öğrencilerin Uzun Vadeli Akademik Başarılarını Nasıl Destekliyor?

Giriş

Eğitim kurumları, yalnızca akademik bilgi aktarımının gerçekleştiği ortamlar değil, aynı zamanda öğrencilerin kişisel gelişimlerini destekleyen sosyal ilişkilerin kurulduğu alanlardır. Öğretmenler, danışmanlar ve koçlar gibi okul personelinin öğrencilerle kurduğu informel mentörlük ilişkileri, öğrencilerin akademik başarıları üzerinde derin ve kalıcı etkiler yaratabilmektedir. İnformel mentörlük ilişkileri, özellikle dezavantajlı öğrencilerin akademik başarısını artırmada önemli bir rol oynayabilmektedir. Bu ilişkilere dair var olan literatür çoğunlukla formel mentör programlarına odaklanırken, informel mentörlük ilişkilerinin önemi ve etkileri üzerine yapılan çalışmalar sınırlı kalmıştır. Bu çalışma, informel mentörlük ilişkilerinin nasıl geliştiğini ve öğrencilerin lise yıllarındaki akademik başarısını, üniversiteye devam oranlarını ve eğitim düzeylerini nasıl etkilediğini değerlendirmektedir.

Amaç

Bu araştırmanın temel amacı, okullarda öğretmen, psikolojik danışman ve koçların öğrencilerle geliştirdikleri informel mentörlük ilişkilerinin öğrencilerin kısa ve uzun vadeli akademik başarıları üzerindeki etkilerini incelemek ve bu tür ilişkilerin hangi okul ortamlarında daha fazla oluştuğunu belirlemektir.

Yöntem

• Araştırma Tasarımı: Bu çalışma, boylamsal bir araştırma desenine sahiptir. Araştırmanın veri toplama süreci, öğrencilerin ortaokul ve lise yıllarından başlayarak yetişkinliklerine kadar yaklaşık 25 yıllık bir süreyi kapsamaktadır. Bu süreçte katılımcılardan toplam 5 farklı zaman diliminde (dalga hâlinde) veri toplanmıştır.
• Örneklem: Araştırma, ABD çapında temsilî özellik taşıyan, 1994-1995 akademik yılında 7 ila 12. sınıflarda bulunan 20.000’in üzerinde öğrenciden oluşan National Longitudinal Study of Adolescent to Adult Health (Add Health) veri setini kullanmıştır.
• Veri Toplama Araçları: Araştırmacılar, öğrencilerin resmî okul kayıtları (transkriptler) ile gençlerin mentörlük deneyimleri hakkındaki retrospektif anket verilerini kullanmıştır. Üçüncü veri toplama dalgasında (18-26 yaş), öğrencilere “14 yaşınızdan sonra hayatınızda önemli ve olumlu etkiye sahip bir yetişkin oldu mu?” sorusu yöneltilmiş ve katılımcılar mentörlük ilişkisinin doğası hakkında detaylı sorular yanıtlamıştır.
• Analiz Yöntemi: Çalışma, öğrencilerin mentörlük ilişkilerinin başlaması ve devamına ilişkin zaman içerisindeki değişimlerden faydalanarak farkların farkı (difference-in-differences) ve sabit etkiler modellerini (fixed effects) kullanmıştır. Özellikle, eşleştirilmiş ikizler, yakın arkadaşlar ve romantik partnerlerin bulunduğu alt örneklemler aracılığıyla eş zamanlı olmayan ve gözlemlenemeyen faktörlerden kaynaklanan yanlılığı en aza indirgemiştir. İki yönlü sabit etkiler (two-way fixed effects) modeli ile öğrencilerin bireysel ve çevresel faktörleri kontrol edilerek mentörlük etkisi ayrıştırılmıştır. Doğrulama analizleri ve değişken kontrolü ile sonuçların sağlamlığı test edilmiştir.

Temel Bulgular

1. Okullarda informel mentörlük ilişkileri oldukça yaygındır. Öğrencilerin %15,2’si lise boyunca bir öğretmen, danışman veya koçu en önemli mentörü olarak tanımlamıştır. Mentörlük ilişkileri daha çok 9. ve 10. sınıf dönemlerinde oluşmaktadır.
2. İnformel okul mentörlüğü, öğrencilerin akademik performanslarını önemli ölçüde iyileştirmektedir. Lise not ortalaması (GPA), mentörlük alan öğrencilerde 0,24 puan artmıştır. Derslerden başarısız olma oranı %22 ila %35 arasında azalmıştır. Derslerden geçme oranı %3 ila %5 artmıştır.
3. Mentörlüğe sahip öğrencilerin üniversiteye gitme olasılığı daha yüksektir. Mentörlük ilişkisi olan öğrencilerde üniversiteye kayıt olma oranı %12 ila %26 arasında artış göstermiştir. Öğrencilerin eğitim süreleri yaklaşık 0,62 ila 0,93 yıl uzamıştır. Bu artış, bir öğrencinin yaşam boyu kazancında yaklaşık 60.600 ila 92.400 ABD doları artışa denk gelmektedir.
4. Mentörlük, özellikle düşük sosyoekonomik statüye sahip öğrenciler için daha büyük fayda sağlamaktadır. Sosyoekonomik seviyesi düşük öğrenciler, mentörlük ilişkisi sayesinde üniversiteye gitme olasılıklarını %31 artırmaktadır. Yüksek sosyoekonomik gruptaki öğrencilerde ise bu artış %14 olarak ölçülmüştür.
5. Mentörlüğün etkileri belirli mekânizmalar üzerinden gerçekleşmektedir. Öğrencilere rehberlik ve akademik tavsiyeler verme en yaygın mentör desteği olmuştur. Mentörler, öğrencilerin kendilerini geliştirmelerine yardımcı olmuş, yönlendirme sağlamış ve önemli yaşam kararlarında rehberlik etmiştir. Mentörler sayesinde öğrenciler, yükseköğretim sürecini daha iyi anlayarak eğitimlerine devam etme konusunda daha motive hâle gelmiştir.

Sonuç

Bu çalışma, okullarda öğretmenler, danışmanlar ve koçlar tarafından sağlanan informel mentörlük ilişkilerinin öğrencilerin akademik başarısı ve eğitim süreleri üzerindeki etkisini ortaya koymaktadır. Özellikle, bu tür mentörlük ilişkilerinin öğrencilerin lise akademik başarılarını artırdığı, üniversiteye kayıt olma oranlarını yükselttiği ve eğitim sürelerini uzattığı tespit edilmiştir. Çalışmanın en önemli bulgularından biri, mentörlük ilişkilerinin, özellikle sosyoekonomik durumu düşük öğrenciler için daha büyük fayda sağladığıdır. Araştırma ayrıca, okul ortamlarının mentörlük ilişkilerini teşvik etme potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. Az mevcutlu ve öğrencilerin kendilerini ait hissettikleri bir okul kültürü, mentörlük ilişkilerinin oluşma olasılığını artırmaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma okullarda informel mentörlük ilişkilerinin eğitimde fırsat eşitliğini artırabilecek önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. Eğitim politikalarının, öğretmenleri ve okul personelini öğrencilerle daha yakın ilişkiler kurmaya teşvik eden stratejiler geliştirmesi ve mentörlüğün eğitim sistemine entegre edilmesi önerilmektedir.

Kaynak

Kraft, M. A., Bolves, A. J., & Hurd, N. M. (2023). How informal mentoring by teachers, counselors, and coaches supports students’ long-run academic success. Economics of Education Review, 95, 102411. https://doi.org/10.1016/j.econedurev.2023.10241